شن و ماسه

شن و ماسه حاصل خردایش سنگ های زمینی به صورت طبیعی یا با استفاده از دستگاه های سنگ شکن می باشد. به دانه هایی که قطر آنها کوچکتر از 4 میلی متر باشد ماسه و دانه های 4 الی 15 میلی متر شن 1.5 و دانه های 15 الی 25 میلی متر شن 2.5 می گویند. شن و ماسه که به عنوان یکی از کاربردی‌ترین مواد اولیه در صنعت ساخت‌وساز به شمار می‌آید قسمت اصلی بتن را تشکیل می‌دهد. شن و ماسه باید در مقابل عوامل جوی مثل گرما، سرما و یخ زدگی مقاوم باشند و همچنین باید در مقابل سایش و ضربه و سایر نیروهای وارده بر سازه مقاومت نماید. سنگها نباید آلوده به خاک رس و لای و سایر ریزدانه ها باشند و همچنین باید از استفاده سنگ گچ و انیدریت و کلیه ی سولفاتها در تهیه ی شن و ماسه خودداری نمود و همچنین برای انتخاب سنگ جهت شن وماسه باید توجه داشت که این سنگها فاقد نمکهایی باشند که روی فولاد اثر میگذارد و چنین سنگهایی مخصوصا نباید در سازه های بتن آرمه مصرف شوند. علاوه بر کاربرد شن و ماسه در سازه های بتنی که اصلی ترین و مهم ترین کاربرد شن و ماسه است ، این مصالح در قسمت های مختلف ساختمان، راه سازی، تاسیسات و غیره نیز کاربرد قابل ملاحظه ای دارد. از جمله در پی سازی و در ساختمانهای آجری، برای چیدن آجر، فرش موزاییک و نصب کاشی از ملات ماسه و سیمان استفاده می شود. برای دانه بندی کف فضاهایی که روی زمین ساخته می شوند، برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به سطح ، از شن با ابعاد مختلف استفاده می گردد. علاوه بر این برای محفوظ نگاه داشتن لوله های تاسیسات که در ایران معمولا از کف ساختمان عبور می کند علاوه بر ضدزنگ، پشم شیشه، نایلون پیچی روی لوله ها را با یک لایه ماسه غیر آهکی می پوشانند تا مواد آهکی که احتمالا در پوکه یا ملات وجود دارد روی آن اثر نکند. امروزه در احداث ابنيه ها مانند ساختمانها، سدها ، پلها و راهها بطور گسترده از بتن استفاده ميگردد. در راه سازي نيز از زيرسازي آن تا آسفالت رويه جاده ها شن و ماسه بعنوان اركان اصلي ساخت شناخته می شود.در احداث خاكريزها ، فيلترها و صنايعي همچون شيشه سازي ، موزائيك سازي و ... نيز استفاده از شن و ماسه كاربرد فراواني دارد.

شن و ماسه مروارید بندرپل

شن و ماسه مروارید بندر پل با دو دهه سابقه فعالیت در زمینه تولید شن و ماسه و بهره مندی از پیشرفته ترین خطوط تولید شن و ماسه، دانه بندی و شستشوی شن و ماسه ، یکی از مرغوبترین و بهترین معادن شن و ماسه در استان هرمزگان (شهر بندرعباس) می باشد. استقرار معدن شن و ماسه این شرکت در استان هرمزگان، نزدیک به شهر بندرعباس، نزدیک ترین معدن شن و ماسه به جزیره قشم، شهر بندرخمیر و نزدیکترین فاصله به بندر شهید رجایی بعنوان بزرگترین بندر تجاری ایران ، و همچنین  مجاورت با صنایع فولاد در غرب بندرعباس و پروژه های ملی بزرگ مانند آلومینیوم المهدی ، آلومینیوم هرمزآل، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه جنوب، فولاد صبا، منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، پایانه راهداری حمل و نقل جاده ای ،بندر خلیج فارس ، ترمینال نفتی بندرخلیج فارس ، پالایشگاه نفت ستاره، شرکت پالایش نفت بندرعباس، پروژه احداث پل خلیج فارس (حدفاصل بین بندرپل و جزیره قشم)، اسکله بارکو،پایانه کانتینری بندر شهید رجائی، محوطه دپو و بارگیری 200 هکتاری در اسکله شهید رجائی،طرح توسعه بندر شهید رجائی، نزدیکی به شهر های بندرپل، پل گلکن، پل انگور، گچین بالا ، گچین پایین، درگور، کهورستان، گوری شیخ ، مغ احمد و کلمتلی، پروژه های احداث سدهای خاکی هرمزگان ، پروژه احداث آب شیرین کن، پروژه های جاده سازی استان هرمزگان، طرح های عظیم ساختمانی (مسکن مهر)، پروژه محوطه سازی صنعتی کشتی سازی خلیج فارس، پروژه عملیات خاکی پالایشگاه گاز مایع، پروژه عملیات خاکی پالایشگاه گاز هرمز، نزدیکی به جزایر خلیج فارس مانند قشم،بندرلافت، کیش، لاوان، هنگام، لارک، هرمز، ابوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک، هندورابی، و امکانات گسترده حمل و نقل زمینی ، بندری، صادراتی، بارگیری کشتی ، بارج، شناورهای سبک و تحویل بموقع و سریع انواع شن و ماسه تنها بخشی از ویژگی های این مجموعه می باشد.

ویژگی ها

• نزدیکترین معدن شن و ماسه به جزیره قشم، کیش،هرمز،تنب بزرگ، تنب کوچک جزایر خلیج فارس و صنایع غرب بندرعباس و پروژه های مرتبط با عمران جزایر
• سه خط تولید و دانه بندی شن و ماسه
• دو دهه فعالیت مستمر در زمینه تولید و دانه بندی شن و ماسه طبق استاندارد روز دنیا
• بهره مندی از معادن غنی و مرغوب شن و ماسه جنوب کشور واقع در بندرعباس
• مجهز به پیشرفته ترین تجهیزات و ماشین آلات معدنی جهت تولید شن و ماسه
• دارنده امکانات عظیم حمل و نقل زمینی جهت حمل شن و ماسه به اقصی نقاط ایران و جهان
• امکانات ، تجهیزات گسترده و محوطه اختصاصی در بندر شهید رجایی
• نزدیکی معدن شن و ماسه به بندر شهید رجایی بعنوان بزرگترین بندر تجاری ایران
• تجهیزات کامل و تیم بارگیری و تخلیه و ترخیص کالا در بندر شهید رجایی
• بهره مندی از تیم متخصص جهت انجام خدمات کشتیرانی و خدمات بندری
• آزمایشگاه معتبر شن و ماسه زیر نظر سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی
• تولید شن و ماسه مطابق با استاندارد ملی و آزمایشگاه مکانیک آب و خاک
• تولید شن و ماسه مطابق با استاندارد بتن و ساخت سازه های دریایی
• تولید شن و ماسه، بیس و ساب بیس مطابق با استانداردهای وزارت راه، مسکن و شهرسازی

​انواع شن و ماسه

• ماسه 04 ، ماسه 06 ، ماسه شسته ، ماسه دو بار شوی و ماسه ملاتی
• شن 1.5 و شن 2.5
• بیس و ساب بیس
• سنگ مغزه ، سنگ فیلتر ، سنگ آرمور ، قلوه سنگ و راکفیلد
• مخلوط رودخانه ای و مخلوط کوهی
• انواع مصالح خاص طبق سفارش قابل تولید است
• شن و ماسه صنعتی
• شن و ماسه راه سازی
• شن و ماسه جاده سازی
• شن و ماسه سد سازی
• شن و ماسه اسکله سازی
• شن و ماسه بتن سازی
• شن و ماسه محوطه سازی
• شن و ماسه جهت تصفیه آب
• شن و ماسه جهت شیشه سازی
• شن و ماسه جهت نماسازی
• شن و ماسه جهت بلوک سازی
• شن و ماسه جهت پشم شیشه
• شن و ماسه جهت تهیه لعاب کاشی و سرامیک
• شن و ماسه جهت صنایع چینی سازی
• شن و ماسه جهت تهیه سموم دفع کننده آفات نباتی
• شن و ماسه جهت صنعت ذوب آهن
• شن و ماسه جهت صنعت ریخته گری
• شن و ماسه جهت صنایع موزائیک سازی
• شن و ماسه جهت احداث خاکریزها
• شن و ماسه جهت پی سازی
• شن و ماسه جهت تولید آسفالت
• شن و ماسه بالاست
• شن و ماسه جهت مصالح نفوذ پذیر
• شن و ماسه جهت مصالح نفوذ ناپذیر
• شن و ماسه جهت لايه‌هاي مقاوم در برابر فرسايش

​سایر امکانات بارگیری شن وماسه

• محوطه اختصاصی دپو و بارگیری آسفالته شن و ماسه در اسکله شهید رجائی
• باگت های استاندارد جهت بارگیری شن و ماسه در اسکله شهید رجائی
• نیروهای مجرب و آموزش دیده جهت بارگیری شن و ماسه در اسکله شهید رجائی
• تیم بسیار قوی ترخیص شن و ماسه ، تخلیه و بارگیری شن و ماسه
• تیم بسیار قوی کنترل و نظارت بر تخلیه و بارگیری شن و ماسه
• بار شماری شن و ماسه
• نمایندگی کشتیرانی و اجنسی کشتی های وارداتی/صادراتی

​منابع شن و ماسه

شن و ماسه برای کارهای ساختمانی به دو گونه تقسیم می شود.

• شن و ماسه طبیعی

هر سال پس از فصل بارندگي و طغيان رودخانه ها مقدار زيادي شن و ماسه در بستر رودخانه باقي مي ماند که پس از کم شدن آب رودخانه ها اين منابع در دسترس قرار مي گيرد و اين ماسه ها را پس از شستن و سرند کردن مورد استفاده قرار مي دهند.

• شن و ماسه شکسته

تکه سنگهاي درشت را بعد از تعيين جنس آن در سنگ شکن هاي مختلف شکسته و خرد مي نمايند آنگاه آنرا بوسيله الک هاي مخصوص دانه بندي نموده و آنرا به مصرف مي رسانند.
با توجه به اينکه شن و ماسه طبيعي از روي هم غلطيدن تکه هاي سنگ در اثر، جريان آب رودخانه ها و خرد شدن آنها توليد مي شود و ممکن است راهي طولاني را با سنگهاي ديگر در بستر رودخانه طي نمايد (تقريباً قطعه سنگهاي درشتر مانند آسياب ساچمه اي نسبت به قطعات ريزتر عمل مي نمايد) در نتيجه دانه هاي شن و ماسه حاصل از جريان آب رودخانه گرد گوشه بوده در صورتيکه دانه هاي شن و ماسه شکسته نيز گوشه است دانه هاي گرد گوشه بعلت آنکه سطح آنها صيقلي مي باشد داراي اصطکاک داخلي کمتري بوده و بهتر به رويهم مي لغزد و در نتيجه در ملاتهاي ماسه سيمان بهتر زير ماله بنا شکل مي گيرند و زير آجر يا فرش موزائيک يا فرش سنگ پهن مي شوند و در بتون ريزي نيز روي همديگر لغزيده و حجم قالب را پر مي نمايند، در صورتيکه شن و ماسه شکسته بعلت تيز گوشه بودن اصطکاک داخلي بالايي بين دانه ها وجود داشته و داراي لغزندگي مناسب به روي هم نيستند. ولي دانه هاي شکسته بعلت همين اصطکاک داخلي زياد و تيز گوشه بودن در راه سازي مخصوصاً در قسمت روسازي راه بيشتر مورد مصرف دارند زيرا چرخهاي اتومبيل ها در موقع ترمز کردن و همچنين در موقع تغيير سرعت دادن و همچنين در سرپيچ ها که يک نيروي گريز از مرکز مايل است اتومبيل را به خارج از جاده پرتاب نمايد فقط نيروي اصطکاک في مابين جاده و چرخ مانع پرتاب اتومبيل به خارج جاده مي شود و همچنين در موقع ترمز کردن نيروي اصطکاک شديدي بين چرخ اتومبيل و جاده زير آن بوجود مي آيد که در اين موقع (سرپيچ ها و هنگام ترمز کردن) چرخ اتومبيل مي خواهد دانه هاي تشکيل دهنده لايه هاي روسازي را به يک طرف جمع نمايد و به اصطلاح جاده را فتيله کند و وقتيکه اتومبيل قوس را طي نمود و يا دراثر ترمز متوقف شد اين نيرو از بين مي رود و يک تغيير مکان جزئي دانه در روسازي باقي مي ماند اتومبيل بعدي در همين موقعيت اين تغيير مکان جزئي را مضاعف مي نمايد، بعد از چندي جاده مخصوصاً در سرپيچ ها پله پله شده و به اصطلاح لايه های روسازي زير چرخ اتومبيل ها فتيله مي شود. ماسه هاي شکسته بعلت اصطکاک داخلي زياد به سختي روي همديگر لغزيده و زير چرخ هاي وسائل نقليه بهتر مقاومت کرده و نيروهاي وارده از چرخ اتومبيل را بهتر تحمل مي نمايد در نتيجه خيلي ديرتر از شن ماسه طبيعي زير چرخ هاي وسايل نقليه فتيله شده و جاده ديرتر موج بر می دارد.

آزمایش های شن و ماسه

برای داشتن يک بتون خوب و مقاوم روي دانه ها بايد آزمايشات متفاوتي انجام بشود که با تناسب محل سازه و استفاده اي که از آن مي شود متفاوت مي باشد. مثلاً ماسه اي که براي پايه يک پل مصرف مي شود بايد از نظر مقاومت در مقابل نمکها آزمايش شود زيرا اين پايه در معرض حمله شديد سولفاتها قرار دارد و يا ماسه اي که براي ريختن قطعه بتوني که در راه رو يک محل عمومي مانند سينما يا مدرسه يا بيمارستان مصرف مي شود که محل رفت آمد شديد مي باشد بايد از نظر سايش آزمايش شود. ولي آزمايش تعيين درصد مواد خارجي مخصوصاً درصد مواد آلي و همچنين درصد خاک رس براي تمام ماسه هاي طبيعي لازم است. روش هاي آزمايشگاهي براي تعيين درصد سايش دانه هاي شن و ماسه موجود است که مشهورترين آن آزمايش لوس آنجلس است ولي مشاهده گرديده است که دانه هائي که با تعيين روش هاي آزمايشگاهي جواب مطلوب داده اند در عمل رفتار ديگري داشته اند در نتيجه بهترين روش براي تعيين مقاومت هاي يک توده شن و ماسه آزمايش آن بطور عملي مي باشد. مثلاً اگر بخواهيم مقاومت ماسه را در مقابل سايش تشخيص بدهيم بهتر است با ماسه مورد آزمايش قطعه اي بتوني تهيه نمائيم و آنرا در محل پر رفت آمدي قرار دهيم و اثرات سايش را روي آن ملاحظه نمائيم و يا براي آنکه قدرت ماسه را در مقابل عوامل جوي تشخيص دهيم بهتر است قطعه از بتون با همان مصالح که در عمل مورد نياز مي باشد ريخته و آنرا بطور مکرر در فريزر قرار دهيم و دماي آنرا تا 10 يا 15 درجه زير صفر بيريم (دو سه درجه پائين تر از زمستان شديد همان منطقه) آنگاه آنرا در آب گرم 60 يا 70 درجه قرار دهيم و تأثير اين يخ زدگي و ذوب مکرر را در آن عملاً مشاهده نمائيم.

ویژگی های شن و ماسه مروارید بندر پل

• عاری از هر گونه آلودگي می باشد.
• در مقابل سایش مقاوم بوده و تغییر شکل نمی دهد.
• در مقابل اعمال تنش بسیار مقاوم می باشد.
• در مقابل یخبندان مقاوم می باشد.
• دانه ها در مقابل هوازدگی مقاوم می باشند.

​تفاوت شن و ماسه طبیعی و شکسته

با توجه به اینکه شن و ماسه طبیعی از روی هم غلطیدن تکه های سنگ در اثر، جریان آب رودخانه ها و خرد شدن آنها تولید می شود و ممکن است راهی طولانی را با سنگ های دیگر در بستر رودخانه طی نماید (تقریباً قطعه سنگهای درشت تر مانند آسیاب ساچمه ای نسبت به قطعات ریزتر عمل می نماید) در نتیجه دانه های شن و ماسه حاصل از جریان آب رودخانه گرد گوشه بوده در صورتی که دانه های شن و ماسه شکسته تیز گوشه است. دانه های گرد گوشه به علت آنکه سطح آنها صیقلی می باشد دارای اصطحکاک داخلی کمتری بوده و بهتر به روی هم می لغزد و در نتیجه در ملات های ماسه سیمان بهتر زیر ماله بنا شکل می گیرند و زیر آجر یا فرش موزائیک یا فرش سنگ پهن می شوند و در بتن ریزی نیز روی همدیگر لغزیده و حجم قالب را پر می نمایند.  در صورتی که شن و ماسه شکسته به علت تیز گوشه بودن و اصطحکاک داخلی بالا بین دانه ها ، دارای لغزندگی مناسب به روی هم نیستند. ولی دانه های شکسته به علت همین اصطحکاک داخلی زیاد و تیز گوشه بودن در راه سازی مخصوصاً در قسمت روسازی راه بیشتر مورد مصرف دارند. در بتن ریزی اگر از مصالح شکسته استفاده شود برای جابجائی بتن در قالب و پر کردن تمام زوایای آن باید دقت بیشتر بعمل آورد ولی در این نوع مصالح قطعه ریخته شده در شرایط مساوی دارای مقاومت فشاری و کششی بیشتری نسبت به شن و ماسه طبیعی می باشد.  شن و ماسه طبیعی دارای مواد اضافی فراوانی از جمله چوب و سایر مواد الی می باشد که تمامی آنها برای قطعات بتنی و ملات مضر است و مهم تر از همه شن و ماسه طبیعی به مقدار زیادی دارای دانه های ریزتر می باشد که اصطلاحا به آن خاک گویند که اگر درصد این دانه های عبوری از الک 200میکرون با توجه به نوع بتن بر طبق استاندارد ملی از 3یا 5 درصد در ماسه زیادتر باشد بصورت فیلم نازکی روی دانه را پوشانیده و مانع اتصال آن با سیمان و در نتیجه با دانه های مجاور می گردد که این خود موجب تضعیف قطعۀ بتنی خواهد شد.

جنس شن وماسه

تقريباً جنس شن و ماسه طبيعي در اختيار ما نيست و ممكن است از همه نوع سنگي در آن وجود داشته باشد.ولي در مورد شن و ماسه شکسته،حق انتخاب بيشتري داريم.البته جنس اين نوع شن و ماسه هم كاملاً در اختيار ما نيست ولي در موقع استقرار سنگ شكن ها و ساير ادوات تهيه شن و ماسه مي‌توان معادن تهيه سنگ را مورد مطالعه قرار داده و نوع سنگ را تعيين كرد.البته در مورد استقرار محل سنگ شكن ها نيز محدوديت هايي داريم از جمله فاصله آن تا محل مصرف و همچنين مالكيت معدن. به هرحال بهترين سنگ براي تهيه شن و ماسه سنگ هاي گرانيت و سيليسي مي باشد و بطور كلي هر قدر سنگ متراكم تر بوده و وزن مخصوص آن بيشتر باشد براي تهيه شن و ماسه جهت مصرف در بتون يا راه سازي بهتر است. سنگهاي انتخاب شده بايد يك دست بوده،فاقد رگه‌هاي خاكي باشد و وزن مخصوص آن نبايد از 5/1 گرم بر سانتي متر مكعب كمتر باشد.اين سنگها نبايد پوك و يا پوسيدگي موضعي داشته باشند،نبايد در فعل و انفعالات شيميايي سخت شدن سيمان ازخودواکنش نشان داده ودر اين فعل وانفعالات شركت نمايد،در مجاورت آب نبايدتغييرشكل و حجم بدهد، به عبارت ديگر نفوذ آب در آن نبايد موجب متلاشي شدن دانه بشود،از طرفي جذب آب آن نبايد آن قدر كم باشد كه مانع نفوذ آب ملات در آن شده و در نتيجه موجب نچسبيدن دانه‌ها به يكديگر بشود. زيرا همان طوري كه مي‌دانيم آجر يا موزائيك خاصيت مكندگي آب دارد و ضمن آنكه آب ملات رامي مكد مقداري از چسب ملات را بخود جذب مي‌كند و اين چسب به داخل قطعه نفوذ كرده و آنرا به ملات مي‌چسباند حال اگر خاصيت مكندگي دو قطعه كه قرار است به هم بچسبند از مقدار معيني كمتر باشد آب ملات و چسب آن ( سيمان،گچ،آهك ) در قطعه‌ها نفوذ نكرده و آنها را به هم نمي‌چسباند.شن و ماسه بايد در مقابل عوامل جوي مانند گرما و سرما و يخ زدگي مقاوم باشد و همچنين بايد در مقابل سايش و ضربه و ساير نيروهاي وارده بر سازه مقاومت نمايد.سنگها نبايد آلوده به خاك رس،لاي و ساير ريز دانه‌ها باشند و همچنين بايد از استفاده سنگ گچ و انيدريت و كليه سولفات ها در تهيه شن و ماسه خودداري نمود.براي انتخاب سنگ جهت شن و ماسه بايد توجه داشت كه اين سنگ ها فاقد نمك هايي باشند كه روي فولاد اثر مي‌گذارد و چنين سنگ هايي نبايد مخصوصاً در سازه‌هاي بتون آرمه مصرف شود.

بزرگی دانه های شن و ماسه

دانه بندي مصالح شني يکي از مهم ترين عواملي است که بر روي مقاومت و قدرت باربري آن تأثير دارد.دانه بندي مصالح شني با انجام آزمايش دانه بندي و رسم منحني دانه بندي تعيين مي شود.دانه بندي مصالح شني معمولاً با استفاده از الک هاي با اندازه هاي 75، 62/5 ، 50 ، 37/5 ، 25 ،19، 9/5 ميلي متر و الک هاي با سوراخ هاي مربع شکل با شماره هاي 4، 10، 40، 200 انجام مي شود.شماره يک الک مشخص کننده تعداد سوراخ هاي آن در هر 2/5 سانتي متر (اينچ)است.اصولاً از بكار بردن دانه با ابعاد مختلف آن است كه در نهايت دانه بندي ما طوري باشد كه دانه هاي ريزتر فضاي بين دانه‌هاي درشت تر را پر كرده و هر قدر ممكن است قطعه ريخته شده با بتون توپرتر و متراكم تر بوده و داراي وزن مخصوص بيشتري باشد.بزرگي بزرگترين دانه شن و ماسه در سازه هاي مختلف متفاوت است مثلاًبراي بتون ريزي‌هاي زياد مانند بتون سدها و پايه‌هاي بزرگ پي حتي دانه‌هايي با بزرگي 25 سانتي متر را هم انتخاب مي‌نمايند و براي پي سازي در ساختمانهاي بتوني مي‌توان از دانه‌هايي حداكثر با بزرگي دانه تا 0/8 سانتي متر استفاده كرد به هرحال بزرگي دانه نبايد طوري باشد كه در بتون ناهمگني به وجود بياورد به اين منظور عدد تقريبي زير را تعيين نموده و مي‌گويند بزرگترين دانه شن نبايد از 1 كوچكترين بعد قطعه بزرگتر باشد البته اين بدان معني نيست كه اگر بخواهيم مثلاً سدي به طول 200 مترو عرض 16 متر بسازيم در بتون آن مي‌توانيم سنگ هايي به بزرگي 4 متر استفاده نمائيم زيرا در اولين برخوردار مي توانيم حس كنيم استفاده از چنين سنگي در بتون موجب ناهمگني و متلاشي شدن آن خواهد گرديد و اين سنگ مانند يك گره در چوب،در سازه عمل خواهد كرد.

محلهای مصرف شن وماسه در ساختمان

علاوه بر مصرف شن وماسه در ساختمانهاي بتوني كه اصلي‌ترين و مهم‌ترين محل مصرف شن و ماسه است اين مصالح در نقاط مختلف كليه ساختمانها مورد مصرف دارد.از جمله در پي سازي قريب به اتفاق ساختمان ها كه از دو طبقه بيشتر است از بتون استفاده مي‌گردد كه بايد در ساختن بتون شن و ماسه مصرف شود. همچنين در ساختمان‌هاي آجري براي چيدن آجر،ملات ماسه سيمان استفاده مي‌كنيم.همچنين براي دانه بندي كف فضاهايي كه روي زمين ساخته مي‌شود ( هم كف يا زير زمين) براي آنكه از نفوذ رطوبت به سطح جلوگيري شود از شن با ابعاد مختلف استفاده مي‌گردد و علاوه بر اين ها براي محفوظ نگاه داشتن لوله‌هاي تأسيسات كه در ايران معمولاً از كف ساختمان عبور مي‌كند علاوه بر ضد زنگ،پشم ونايلون پيچي،روي لوله‌ها را با يك ماسه غير آهكي مي‌پوشاند تا مواد آهكي كه احتمالاً در پوكه يا ملات وجود دارد روي آن اثر نكند.

ماسه ملاتی

عمده ترين ماسه تهيه شده در كارخانه‌هاي تهيه شن و ماسه صرف بتون مي‌شود و قسمت كمتر آن صرف تهيه ملات مي‌گردد. بزرگي دانه‌هاي مصرف شده در ملات با توجه به ضخامت ملاتي كه زير فرش موزائيك يا سنگ و يا روي آجر چيني ديوار مي‌كشند متفاوت است مثلاً براي مصرف ملات در آجر چيني بصورت گري بزرگي بزرگترين دانه مصرف شده در ملات مي‌تواند تا 6 ميليمتر هم باشد.ولي براي آجرچيني در نما سازي كه ضخامت ملات در حدود 8 ميليمتر است بزرگترين دانه ماسه براي ملات و نما سازي نبايد از نصف كلفتي لايه ملات كه روي آجر مي‌كشند بيشتر باشد و براي دوغاب پشت كاشي كاري و سنگ كاري نيز بايد از دانه‌هاي ريزتر استفاده نمود تا اين دانه‌ها بتواند همراه دوغاب سيمان به داخل بدنه سنگ يا کاشي سيمان نفوذ كرده و موجب چسباندن آن به ديوار بشود ( دانه‌هاي درشت تر با توجه به خاصيت مكندگي سنگ و كاشي به داخل آن نفوذ نمي‌كند).در حدود 35 تا 40 در صد حجم ماسه‌هاي ملاتي را هوا تشكيل مي‌دهد كه قسمتي از اين هوا بايد پس از مخلوط شدن با سيمان بوسيله گرد سيمان اشغال شده و در نتيجه وزن مخصوص ملات بالا رود و موجب يكپارچه شدن ملات و آجر روي آن بشود.اگر مقدار ريز دانه‌هاي داخل (خاك) از مقدار معيني بيشتر باشد ( در حدود 3تا4 درصد) اين ريزدانه‌ها دور دانه‌هاي ماسه را گرفته ومانع آن مي‌شود كه دور دانه با سيمان گرفته شده و به دانه مجاور بچسبد در نتيجه باعث پوكي ملات مي‌گردد البته همان طوري كه گفته شده ماسه كاملاً شسته و مناسب براي ملات به نسبت ماسه‌اي كه داراي ريز دانه بيشتري باشد كمتر شكل پذيري بوده و پهن كردن آن روي ديوار يا زير فرش كف احتياج به نيروي بيشتري دارد و در نتيجه اين ماسه مورد قبول كارگزاران ساختماني نمي‌باشد لذا براي مصرف اين گونه ماسه ها كارگران ساختماني از سيمان بيشتري استفاده مي نمايند تا كمبود ريز دانه‌هاي ملات را بوسيله سيمان تأمين نموده و ملات شكل پذيري بدست آورند.

نحوه تشكيل منابع شن و ماسه

رسوبات آبرفتي جوان،مهم ترين منابع تأمين شن و ماسه ساختماني‌اند. اين رسوبات از يك طرف به دليل رخنمون وسيعشان در سطح و از طرفي به دليل ناچيز بودن پيوند ذراتشان به يكديگر به سادگي قابل بهره برداري‌اند. حدود نيمي از سطح كشور ما را رسوبات جوان متعلق به كواترنر با سني كمتر از 2 ميليون سال پوشانده است. منشأ اين رسوبات متفاوت است و تنها گروه هاي بخصوصي از آنها مي‌توانند منبع تأمين شن و ماسه ساختماني باشند.

• آبرفتهاي رودخانه‌اي

پس ازآن که ذرات سنگي بر اثر هوازدگي از سنگ مادر جدا شدند.توسط عوامل مختلفي كه مهم ترين آن آب است به پايين دست حمل مي‌شوند. مقدار و اندازه ذرات حمل شده به انرژي محيط بستگي دارد.جا به جايي مواد در رودخانه به يكي از سه صورت محلول،معلق ( لاي و رس) يا غلتيدن و جهيدن در بستر جريان ( ماسه و شن و ذرات درشتر تر)است.
برخورد دانه‌ها به يكديگر و به بستر رود باعث سائيدگي «گرد شدگي» هر چه بيشتر آنها مي‌شود. مقدار گرد شدگي عمدتاً به جنس ذره و فاصله حمل آن بستگي دارد.افزايش مقدار آب وسرعت جريان دو عامل موثر در بالا بردن ظرفيت حمل رودخانه‌است.از اين رو در هرنقطه انرژي رود كاهش پيدا كند آنچه را كه ديگر قادر به حملش نيست در بستر خود بر جاي خواهد گذارد. واضح است كه در چنين شرايطي ابتدا ذرات درشت تر و بعد به تدريج ذرات ريزتر ته نشين مي‌شوند. در نتيجه ممكن است ذراتي كه در يك نقطه ته نشين مي‌شوند،يك اندازه( جور شده) بوده و يا از دامنه اندازه‌هاي متفاوتي برخوردار باشند. بخشي از بار رودخانه كه در خشكي ته نشين مي‌شود «آبرفت» نام دارد.
در نواحي كوهستاني حجم مواد راسب شده توسط رودخانه كم و ذرات،درشت و گوشه دارند .اين رسوبات ممكن است از هر نوع سنگ وبا هر درجه مقاومت مكانيكي و خواص ژئوتكنيكي باشند. آبرفت هاي قسمت هاي پاياني رود، به علت انرژي كمي كه آب در اين نواحي دارد، عمدتاً از لاي و رس درست شده است. با توجه به نكات فوق بهترين مصالح خرده سنگي را مي‌توان در محدوده مياني يك رودخانه پرآب و پر انرژي جستجو كرد در اين نواحی آبرفت هاي بستر رودخانه معمولاً از شن و ماسه و ذرات درشت تر از آن درست شده و به دليل مقاومت مكانيكي بالا،دانه بندي معمولاً مناسب،عاري بودن از دانه‌هاي سست،ذرات ريز و زيان آور مناسب ترين منبع تأمين شن و ماسه‌اند. قسمت اعظم شن و ماسه مصرفي كشور ما از منابع آبرفتي بستر رودها تأمين مي‌شود. ويژگي ديگر اين آبرفت ها قابل ترميم بودن آنها است به اين نحو كه بخشهاي استخراج شده در فصل سيلاب،توسط رود جايگزين مي‌شود.
هر جا كه از انرژي جنبشي آب به سرعت كاسته گردد،رودخانه بار خود را بر جاي ميگذارد. از اين پديده به منظور رسوب و تجمع مصنوعي شن و ماسه استفاده مي‌شود. به اين نحو كه در مسير جريان رود و در جاهاي مناسب گودال هايي ايجاد مي‌كنند تا ضمن كاهش سرعت جريان، رسوبات شن و ماسه شسته شده،در آن انباشته گردد.آبرفت هاي بستر رود را علاوه بر كف رودهاي فعلي مي‌توان در شعب قديمي رود كه امروزه كاملاً خشك شده‌اند نيز يافت.

• رسوبات مخروطه افكنه

وقتي رودخانه‌اي از دره‌اي پر شيب به طور ناگهاني وارد دره‌اي كم شيب يا منطقه‌اي مسطح و يا دشت مي‌شود، بخشي از بار خود را بر جاي مي‌گذارد. گسترش افقي اين رسوبات معمولاًپهن و نسبتا كوتاه و به شكل مخروط باز شده‌اي است كه راس آن متوجه بالا رود است. رسوبات اين مخروط هاي آبرفتي، كه به آن « مخروطه افكنه » هم مي‌گويند، از راس به سمت قاعده نوعي جور شدگي را نشان مي‌دهد. به اين ترتيب كه در سمت كوهستان دانه‌ها درشت تر بوده و به سمت دشت ريزتر مي‌شوند و البته ممكن است در ميان رسوبات درشت تر لايه ها و عدسي هايي از لاي و رس ديده شود،كه معرف فعاليت رودخانه در دوره‌هاي مختلف است. مخروطه افكنه‌ها در نواحي خشك و نيمه خشك كه پوشش گياهي به صورت پراكنده و شديد است، توسعه بيشتري دارند. در دامنه پاره‌اي از كوه ها مخروطه افكنه‌هاي دره‌هاي مجاور به يكديگر مي‌پيوندند و به صورت نوار ممتدي در مي‌آيند.به طور كلي دانه‌هاي رسوبات مخروطه افكنه‌اي بسته به فاصله حمل و بزرگي رودخانه ممكن است گرد شده يا گوشه دار باشند.به دليل دامنه ی گسترده ی اندازه ی دانه‌ها و وجود ذرات ريز و آلوده كننده در شن و ماسه‌هاي مخروط افكنه‌اي، توليد مصالح مرغوب از اين آبرفت ها و وجود ذرات ريز و آلوده كننده در شن و ماسه‌هاي مخروط افكنه‌اي، توليد مصالح مرغوب از اين آبرفت ها معمولاً به دانه آرايي و گاه شست وشو دارد.در فصول پر باران و زمان طغيان هاي فصلي، حجم آب رود به طور ناگهاني افزايش مي‌يابد و آب محدوده وسيع تري از بستر طبيعي رودخانه را در بر مي گيرد. آبرفت هايي كه در اين زمان در خارج از بستر اصلي رود بر جاي گذارده مي‌شود معمولاً ريزدانه‌اند ( رس، لای و گاه ماسه )گسترش آبرفت هاي « دشت سيلابي» به بزرگي رود و توپوگرافي منطقه بستگي دارد. رسوباتي كه در زمان سيل در دشت هاي سيلابي بر جاي گذارده مي‌شوند، علاوه بر جورشدگي كم و ريزي دانه‌هايشان حاوي مواد آلي حاصل از فرسايش و شست وشوي خاك هاي نواحي بالا دست‌اند. از اين رو ، نياز به دانه آرايي و شست وشو فراوان دارند.بايد توجه داشت كه رودي كه فعلاً از قدرت زيادي برخوردار نيست ممكن است در گذشته پر انرژي و پر آب تر بوده و لذا ذرات درشت تري را در محدوده بستر گسترده تر قبلي خود ( دشت سيلابي فعلي) بر جاي گذارده باشد. دست يابي به چنين رودخانه‌اي قديمي مستلزم برداشتن رسوبات دانه ريز دشت سيلابي است.در پاره‌اي از رودخانه‌ها علاوه بر رسوبات دشت سيلابي ،آثار ديگري از آبرفت ها ديده مي‌شود كه در سطح بالاتري نسبت به دشت سيلابي فعلي قرار دارند. اين اشكال كه « پادگانه آبرفتي » نام دارند معرف رسوبات دشت سيلابي يا آبرفت هاي قديم بستر روخانه‌اند كه به دليل افزايش قابليت تخريب بعدي رود قسمتي از آنها فرسايش يافته‌اند. بهره برداري از رسوبات پادگانه‌هاي آبرفتي، به دليل آنكه در سطح بالاتر از رود فعلي و سطح ايستايي آب هاي زير زميني قرار دارند، معمولاً ساده تر است. نقطه ضعف اين ذخاير آن است كه از يك طرف غير قابل ترميم‌اند و از طرف ديگر به دليل سن نسبتاً بيشترشان، امكان وجود مصالح تركدار و هوازده در آنها بيشتر است.علاوه بر آن ممكن است آب هاي زير زميني سطح دانه‌ها را با مواد نا مناسبي پوشانده باشد.پهن‌تر شدن بستر رودخانه‌ها در پايين رود كه شيب رودخانه كم است با تشكيل پيچ و خم هايي همراه است كه به آن ها اصطلاحاً « مئاندر» گفته مي‌شود. در طرف محدب بخش خميده رود به دليل سرعت كمترجريان، آبرفتهايي بر جاي گذارده مي‌شود اين رسوبات بيشتر از ماسه ريز و گاه ذرات درشت‌تر‌اند. از آن رسوبات مئاندرها كه از گسترش زياد و مشخصات مناسب برخوردار باشند مي‌توان مصالح خرده سنگي ريزدانه، مخصوصاً براي تهيه ملات، به دست آورد.

• رسوبات مخروط واريزه

در دامنه كوه ها ذرات و قطعاتي كه بر اثر هوازدگي از ديواره كنده مي‌شوند، قبل از هر چيز بر اثر نيروي گرانشي به پايين مي‌افتند. دانه‌ها و خرده سنگهايي كه به اين ترتيب به پايين پرتگاه جمع مي‌شوند پوشش مخروطي يا مداومي از ذرات را درست مي‌كنند. اين مواد به دليل مسافت نسبتاً كوتاه جا به جايي، گوشه دار بوده و جنس و مقاومتشان وابسته به سنگ مادر است. در جاهايي كه تنها منبع در دسترس واريزه‌هاست، اگر ذرات ضمن دارا بودن ديگر مشخصات، سالم و بدون هوازدگي نيز باشند، مي‌توان آنها را پس از دانه آرايي و در صورت نياز شست وشو، به كار گرفت.واريزه‌ها قابليت تراكم زيادي دارند و باربر خوبي نيستند، لذا بر اثر وزن پي به شدت نشست كرده و ممكن است گسيخته شوند.

• رسوبات بادی

اين رسوبات معمولاً در حد ماسه و ريزتر از آن بوده و به اشكال مختلفي از جمله تپه‌هاي ماسه‌اي ( تلماسه ) بر جاي گذارده مي‌شوند. ته نشست ذراتي كه به صورت معلق در هوا جا به جا مي‌شوند. رسوبات « لس» را مي‌سازد. رسوبات بادي در بخش های وسيعي از كشور، از جمله در كویر‌ها و سواحل درياي مازندران و خليج فارس و حاشيه برخي از رودها يافت مي‌شود و اين رسوبات گرچه از جور شدگي خوب و مقاومت بالايي برخوردارند ولي به دليل ريزي دانه ها مصرف چنداني ندارند.

• رسوبات يخچالی

رسوباتي كه پس از ذوب شدن یخچال ها بر جاي گذارده شده‌اند يخرفت ناميده مي‌شوند. يخرفت ها به دو دسته تقسيم مي‌شوند. يخرفت هاي درهم به دليل تنوع مقاومت مكانيكي و اندازه دانه هايشان ( از ذرات رسي تا قطعات بزرگ سنگ ) منابع مناسبي براي تأمين شن و ماسه ساختماني نيستند و در صورتي كه به ضرورت مورد استفاده قرار گيرند محتاج دانه آرايي و شست وشوی مفصل‌اند.

• رسوبات ساحلی

به مجموعه موادي كه بين دو جزر و مد دريا ته نشين مي‌شوند،رسوبات ساحلي گفته مي‌شود. در اين حركت متواتر امواج، ذرات را به سمت ساحل برده و باز مي‌گرداند كه در نتيجه آن ذرات نامقاوم متلاشي شده و حركت امواج، ذرات ريزتر را از ميان ذرات درشت تر مي‌شويد.در نتيجه اين عمل رسوبي با جورشدگي، گرد شدگي و مقاومت مكانيكي خوب بر جاي مي‌ماند. به همين جهت است كه سواحل رسوبي اغلب از جنس ماسه شسته و اغلب جورند. گاهي نيز رسوبات ساحلي درشت‌تر از ماسه ، يعني از شن يا ماسه يا قلوه سنگ‌اند. اين رسوبات از خشكي حمل شده يا حاصل تخريب ساحل توسط امواج‌اند. جنس و مشخصات رسوبات ساحلي گاه در فواصل كوتاه به شدت تغيير مي‌كند. جنس آبرفت هاي ساحلي بيشتر كانيهاي مقاومي مثل كوارتز و فلدسپات، يا كانيهاي سنگين است. در برخي از سواحل بخش قابل توجهي از رسوبات در حد ماسه را پوسته آهكي و گاه سيليسي جانوران تك سلولي دريايي تشكيل مي‌دهد.

• رسوبات قاره ای

در آخرين عصر يخبندان، به دليل تجمع حجم زيادي از آب اقيانوس ها به صورت پهنه‌هاي يخي در نواحي قطبي، آب درياها به مراتب پايين‌تر از سطح فعلي قرار داشت ودر نتيجه بخشي از سواحل كم عمق ( تا عمق 100 متر) كه امروزه فلات قاره ناميده مي‌شود از آب دريا خارج بوده است. رودهايي كه در آن زمان از خشكي ها به سمت درياها در جريان بوده‌اند، در بستر خود و در روي فلات قاره جريان داشته‌،آبرفت هاي مناسبی را بر جاي گذارده‌اند. امروزه اين رسوبات منابع زير دريايي شن و ماسه را مي‌سازند، با وجود احتمال حجم زيادي از اين گونه منابع، تنها بخش كوچكي از آنها در اعماق كم قرار داشته و در شرايط فعلي قابل بهره برداري اند.

• رسوبات به هم پيوسته

البته در برخي نقاط ممكن است به رسوبات قديمي‌تري برخورد كنيم كه علي رغم سن زيادشان كم و بيش ناپيوسته مانده‌اند. اين رسوبات که اغلب قسمت هايي از آنها سخت و سيمانی شده‌اند را مي‌توان منابع شن و ماسه فسيل نام نهاد. در برخي از نقاط دنيا به دليل كمبود منابع شن و ماسه طبيعي اين نوع منابع نيز مورد بهره برداري قرار مي‌گيرند. به عنوان مثال در اين مورد مي‌توان(ماسه سنگ هاي سرخ جديد)در انگلستان را نام برد كه متعلق به زمان پرمين تا ترياس است.
پيوند سست بين دانه ها، هوازدگي كم، فقدان سيمان نا مناسب و ضخامت كم مواد روباره از مواردي است كه مي‌تواند يك نهشته رسوبي قديمي را قابل بهره برداري نمايد.

• باطله های معدنی

باطله‌ها و پس مانده‌هاي فرايند پر عيار كردن مواد معدني، در برخي موارد، مي‌تواند به عنوان منبع شن و ماسه به كار آيد. شاخص‌ترين مثال در اين مورد عمليات پر عيار كردن طلا در آبرفت هاست كه معمولاً حجم بسيار زيادي شن و ماسه شسته را بر جاي مي‌گذارد.

• منابع سنگی

در جاهايي كه منابع طبيعي شن و ماسه در دسترس نباشد يا اينكه منابع موجود از حداقل مشخصات لازم بي بهره باشند از سنگ شكسته استفاده مي‌شود.درکاربردهایی که زبری وگوشه داری ذرات موردنظر است سنگی که به طورمصنوعی شكسته و دانه بندي شده است، بهترين عملكرد را نشان مي‌دهد. به طور كلي، كنترل كيفيت سنگ شكسته به مراتب آسانتر از شن و ماسه طبيعي است.

ماسه ملاتی

عمده ترين ماسه تهيه شده در کارخانه هاي تهيه شن و ماسه صرف بتون مي شود و قسمت کمتر آن صرف تهيه ملات مي گردد. بزرگي دانه هاي مصرف شده در ملات با توجه به ضخامت ملاتي که زير فرش موزائيک يا سنگ و يا روي آجر چيني ديوار مي کشند متفاوت است مثلاً براي مصرف ملات در آجر چيني بصورت گري بزرگ بزرگترين دانه مصرف شده در ملات مي تواند تا 6 ميليمتر هم باشد. ولي باري آجر چيني در نماسازي که ضخامت ملات در حدود 8 ميليمتر است بزرگترين دانه هاي مصرف شده نمي تواند از حدود 4 ميليمتر بيشتر باشد بهرحال بزرگي بزرگترين دانه ماسه براي ملات و نماسازي نبايد از نصف کلفتي لايه ملات که روي آجر مي کشند بيشتر باشد و براي دوغاب پشت کاشي کاري و سنگ کاري نيز بايد از دانه هاي ريزتر استفاده نمود تا اين دانه ها بتوانند همراه دوغاب سيمان به داخل بدنه سنگ با سيمان نفوذ کرده و موجب چسباندن آن به ديوار بشود (دانه هاي درشت تر با توجه به خاصيت مکندگي سنگ و کاشي به داخل آن نفوذ نمي کند). در حدود 35 تا 40 درصد حجم ماسه هاي ملاتي را هوا تشکيل مي دهد که قسمتي از اين هوا بايد پس از مخلوط شدن ماسه با سيمان بوسيله گرد سيمان اشغال شده و در نتيجه وزن مخصوص ملات بالا رود و موجب يکپارچه شدن ملات و آجر روي آن بشود. اگر مقدار ريزدانه هاي داخل سيمان (خاک) از مقدار معيني بيشتر باشد (در حدود 3 تا 4 درصد) اين ريزدانه ها دور دانه هاي ماسه را گرفته و مانع آن مي شود که دور دانه با سيمان گرفته شده و به دانه مجاور بچسبد در نتيجه باعث پوکي ملات مي گردد. البته همانطوريکه گفته شد ماسه کاملاً شسته و مناسب براي ملات به نسبت ماسه اي که داراي ريزدانه بيشتري باشد کمتر شکل پذير بوده و پهن کردن آن روي ديوار با زير فرش کف احتياج به نيروي بيشتري دارد و در نتيجه اين ماسه مورد قبول کارگران ساختماني نمي باشد. لذا براي مصرف اينگونه ماسه ها کارگران ساختماني از سيمان بيشتري استفاده مي نمايند تا کم بود ريز دانه هاي ملات را بوسيله سيمان تأمين نموده و ملات شکل پذيرتري بدست آورند.

• ملات ماسه سيمان

اين ملات که يکي از مرغوب ترين نوع ملات در ساختمان مي باشد بايد با ماسه شکسته و يا ماسه رودخانه اي کاملاً شسته تهيه شود مقدار سيمان مصرفي در اين نوع ملات بين 300 الي 600 کيلو گرم در متر مکعب مي باشد زيرا سطح مخصوص ماسه به کار رفته نسبت به شن و ماسه در بتن بيشتر بوده و از طرفي سيمان بايد مانند قشر نازکي دور تمام دانه ها قرار گرفته و باعث چسپيدن آن ها به يکديگر بشود لذا مقدار سيمان مصرفي در ملات بيشر از مقدار سيمان مصرفي در بتن مي باشد. از اين ملات مي توان در اکثر قسمت هاي ساختمان استفاده نمود.

• ملات ماسه سيمان آهک

به اين نوع ملات با تارد و يا حرامزاده مي گويند ماسه ي اين نوع ملات مي تواند از نوع ماسه ي رودخانه اي بوده و چند درصدي هم خاک داشته باشد. براي ساختن اين ملات بايد در حدود 100 تا 150 کيلو گرم سيمان و 150 تا 200 کيلو گرم آهک در متر مکعب ماسه مصرف نمود. اين ملات بيشتر در ديوار سازي و آجر کاري مصرف مي شود. البته اين ملات را به دليل وجود آهک نمي توان براي مکان هايي که با قير در تماس مي باشد مصرف نمود زيرا آهک قير را فاسد مي نمايد.

• ملات دوغاب سيمان

اين نوع ملات به دو صورت ساخته مي شود: بدون ماسه و با استفاده از ماسه. طريقه استفاده آن به قرار زير است ابتدا سيمان را به مقدار نياز تهيه کرده و چنانچه زبر باشد آن را از الک ريز مي گذارنند سپس ظرفي را پر از آب کرده آن گاه با استفاده از کمچه سيمان را کم کم وارد آب کرده و با تکه چوبي آن را به هم مي زنند. اين کار را آن قدر ادامه مي دهيم تا ملات حالت دوغاب به خود بگيرد از اين ملات بيشتر براي درزبندي و مسدود کردن سوراخ هاي ريز حوضچه ها- استخر- رويه کارهاي سيماني دوغاب ريزي بين آجر و غيره استفاده مي شود. طريقه دوغاب ماسه سيمان هم شبيه دوغاب بدون ماسه است با اين تفاوت که در اين جا به اندازه مقدار سيمان مصرفي از ماسه خيلي نرم که از الک عبور داده ايم استفاده کرده، ابتدا ماسه و سيمان را خوب به طور خشکه مي کنيم سپس کم کم وارد آب کرده و به هم مي زنيم تا ملات دوغاب ماسه سيمان بدست آيد.

• ملات سيمان با ماسه دريا

اين نوع ماسه که در کنار ساحل دريا يافت مي شود از جنس ماسه معمولي نبوده بلکه از جمع شدن پوسته آهکي موجودات و جانوران دريايي مثل حلزون ها، خرچنگ ها و صدف ها پس از، از بين رفتن آن ها توسط امواج دريا به کناره ساحل آورده شده و به مرور زمان خرد و شکسته و فرسوده شده و تبديل به ماسه آهکي ريز مي شود که حتي سطح آن ها به اندازه ي کمتر از يک صدم ميلي متر مي رسد اين ماسه به دليل نداشتن خاک در نوع خود يکي از ماسه هاي مرغوب به شمار مي رود زيرا توسط آب دريا شسته شده و گل و لاي آن ها گرفته مي شود تنها عيب آن اين است که به جهت وجود نمک هاي حاصل از آب دريا اين ماسه داراي نمک بوده و شور مي باشد و براي استفاده مي بايست به وسيله آب آن را شست تا نمک هاي آن گرفته شده سپس با سيمان مخلوط نمود با اين روش مي توان يکي از بهترين ملاتهاي سيماني تهيه کرد که براي اندود کاري سطوح ساختمان- صيقل کاري و حتي براي عايق بندي پشت بام از آن استفاده مي شود. مقداري سيمان مصرفي براي اين نوع ملات 250 تا 500 کيلو گرم بسته به نوع کار در متر مکعب مي باشد طرز تهيه آن به اين صورت است که ابتدا مقداري معين سيمان را روي ماسه ريخته و سپس آنقدر آن را ورز مي دهند تا خوب مخلوط شود آنگاه آن را به صورت حوضچه ي گردي در آورده و وسط آن آب ريخته مي شود و پس از چند دقيقه به حال خود نگه مي داريم تا آب جذب شود آن موقع توسط بيل مخلوط مي کنيم تا ذرات سيمان خوب به تمام سطوح ماسه چسپيده و به صورت خمير در آيد سپس آن را مورد استفاده قرار مي دهيم.

• ملات بتن

بتون يک مصالح ساختماني است. ملاتي مصنوعي است که از مخلوط شن و ماسه و سيمان و آب تشکيل مي گردد. به طور کلي ملات هايي که در آن سيمان به کار رفته پس از مصرف بايد تا چند روز حداقل 3 الي 4 مرتبه آب پاشي نمود تا يک باره ملات خشک نگردد و به اصطلاح نسوزد زيرا در غير اين صورت به سرعت آب ملات خشک شده و در نتيجه فعل و انفعالات شيميايي سيمان جهت سخت شدن ملات متوقف مي گردد و به صورت جسمي جدا از هم در مي آيد که به آن ملات سوخته مي گويند. هيچ يک از ملات ها مخصوصاً ملات هاي سيماني نبايد در حرارت هاي کمتر از صفر درجه مصرف شود زيرا در اين صورت آب موجود در ملات يخ بسته و فعل و انفعالات شيميايي در سيمان انجام نمي شود در نتيجه ملات خودگيري خود را انجام نداده و سخت نمي شود. در خصوص مصرف سيمان امروزه در اکثر کارهاي ساختماني جهت اجراي ساختمان از اين مصالح به وفور استفاده می شود.

مصارف صنعتی و ساختمانی شن و ماسه

• شیشه سازی

قسمت عمده مصرف سیلیس کشور در شیشه سازی است. سیلیس مورد نیاز برای شیشه سازی باید دارای عیار بالا ، ترکیب شیمیایی یکنواخت و عاری از مواد آهنی رسی و آهکی باشد. برای تهیه شیشه مرغوب و بلور (کریستال) ، مقدار سیلیس سنگ مورد استفاده باید از 99 درصد بیشتر و مقدار آهن آن از 0.12 درصد کمتر باشد.

• تصفیه آب

از ماسه‌های سیلیسی برای تصفیه آب نیز استفاده می‌شود. در تصفیه خانه‌ها در قسمت تحتانی از ماسه‌های سیلیسی با دانه بندی 0.4 تا 0.7 میلیمتر ، در قسمت وسط از دانه بندی 0.8 تا 1.2 میلیمتر و در بالا از ماسه‌های با دانه بندی 3 تا 6 میلیمتر استفاده می‌شود.

• نما سازی

در این مورد دانه‌ها را با چسب مخصوص به یکدیگر پیوند داده در نما سازی به مصرف می‌رسانند. رنگ ، فرم و یکنواخت بودن دانه‌ها از ویژگیهای مهم مصالح بکار گرفته شده در نما سازی است. ماسه‌های دارای ناخالصیهای آهن اکسید ، ککوکونی و غیره که به رنگهای قرمز ، سبز ، سیاه و غیره می‌باشد، نیز در نما سازی مصرف دارند.

• بلوک سازی

یکی دیگر از مصارف ماسه سیلیسی ، تهیه قطعات و آجرهای ماسه سیلیسی است. این مصالح از مخلوط ماسه سیلیسی و آهک با سیمان بدست می‌آیند.

• پشم شیشه

با مخلوط نمودن پودر سیلیس و موادی از جمله فلدسپات و دولومیت ، با نسبتها و فرمولهای معینی پشم شیشه تهیه می‌شود. امروزه پشم شیشه کاربرد گسترده‌ای به عنوان عایق در صنعت ساختمان دارد.

• تهیه لعاب

یکی دیگر از کاربردهای سیلیس تهیه لعاب کاشی و سرامیک است. در اینجا ماده سیلیسی را با نسبت معینی با مواد معدنی دیگر از قبیل بوراکس ، سنگ آهک ، کائولن ، روی ، اکسید ، منیزیت ، دولومیت ، سود ، فلدسپات ، تالک و غیره مخلوط نموده و لعابهایی با رنگهای مختلف تهیه می‌نمایند.

• چینی و کاشی سازی

کارخانه‌های تولید چینی و کاشی سازی با مخلوط نمودن ماده سیلیسی با سایر مواد (از جمله کائولن ، دولومیت و غیره) چینی و کاشی تهیه می‌نمایند.

• ماسه سنگ بر و سنگ ساب

ماسه سیلیسی خالص ، محکم کاملا جور شده و دانه درشت است که عاری از ذرات ریز و پهن می‌باشد. این ماسه برای ساییدن اولیه سطوح سنگی و اره کردن آنها بکار می‌رود.

• ماسه به عنوان مصالح پرکننده در معادن

در برخی نقاط مقادیر زیادی از ماسه به عنوان پرکننده پشت کار در معادن مصرف می‌شود. مهمترین خاصیت ماسه‌ای که به این منظور استفاده می‌شود سرعت جذب آن است. پرکننده ماسه‌ای باید متخلخل و به اندازه کافی نفوذپذیر باشد تا آب بتواند به سادگی از آن عبور کند. بطور تجربی ، ماسه‌های دارای نفوذپذیری 15 سانتیمتر بر ساعت ، یا بیشتر از آن ، مفید تشخیص داده می‌شوند.

• ماسه پاشی

برای تمیز کردن سطوح وسایل فلزی (مانند مخازن فلزی بزرگ ، کشتیها و قالبهای فلزی) از زنگ یا دادن جلای مجدد به سطوح آنها ، ماسه سیلیسی با فشار زیاد به توسط هوا یا آب بر سطح آنها پاشیده می‌شود. ویژگیهای دانه‌ها در اینجا خلوص ، مقاومت و سختی زیاد آنها و دانه بندی مناسبشان است.

• تهیه سموم

مخلوطی از پودر نرم سیلیس و داروهای شیمیایی مناسب به عنوان سموم دفع کننده آفات نباتی بکار گرفته می‌شوند.

• ذوب آهن

یکی از مصارف سیلیس در ذوب آهن و در کوره بلند است. علاوه بر آن ، ماسه سیلیسی برای کلوخه کردن سنگ آهن نیز استفاده می‌شود. ماسه سیلیسی نشسته و با ذراتی نه دقیقا یک اندازه ، برای آستر کردن کوره‌های فولادی الکتریکی و جز آن نیز مصرف می‌شود.

• ماسه تزریقی

یکی دیگر از کاربردهای ماسه سیلیسی ، تزریق با فشار آنها به داخل لایه‌های نفت‌دار می‌باشد. در اینجا ماسه‌ها با فشار وارد سطح لایه بندی و درزها شده ، به نحوی که پس از برداشته شدن فشار ، ماسه‌ها شکافها را باز نگهداشته و نفوذپذیری لایه‌ها افزایش می‌یابد. در این مورد معمولا ماسه‌های سیلیسی با اندازه‌های مابین الکهای 16 الی 60 مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• سیلیسیم کاربید

عبارت است از ماده‌ای بلوری به رنگهای آبی یا سیاه ، غیرقابل حل در آب و بسیار مقاوم که به صورت ماده ساینده ، منعکس کننده حرارت و جز اینها مصرف می‌شود. به این منظور معمولا از ماسه سیلیسی که حداقل 99.25 درصد سیلیس داشته باشد، استفاده می‌شود. در اینجا وجود مقدار کمی آهن و Al2O3 قابل تحمل است (در صورتی که مقدار آن در کل مصالح یکنواخت باشد) ولی حضور موادی مانند آهک ، منیزیم و مواد فسفردار ، زیان آور و نامناسب می‌باشند.

• ماسه شیشه ساب

عبارت است از ماسه سیلیس تمیز و مقاوم ، عاری از مواد خارجی ، دانه ریز تا متوسط که برای پرداخت و سایش مقدماتی و نیمه نهایی سطوح شیشه‌ای بکار گرفته می‌شود.

• ریخته گری

یکی دیگر از مصارف مهم ماسه‌های سیلیسی کاربرد آن در ریخته گری و قالب ریزی ابزار و ادوات فلزی است. ماسه ریخته گری بسته به کاربرد آن (ماسه پشت قالب ، ماسه روی قالب ، ماسه ماهیچه ، ماسه قالب گیری مرطوب و ...) از مشخصات مختلفی برخوردار است. ویژگیهای عمومی ماسه ریخته گری به شرح زیر است: مقاومت زیاد در برابر حرارت ، ضریب انبساط حرارتی پایین ، قابلیت عبور گازها ، قابلیت انتقال حرارت ، قابلیت شکل گیری و قابلیت فروریزی و دج شوندگی.